Serebral Palsi Tedavisi

Serebral palsi tedavisi, oluşum nedenleri ve çocukların bakımı nasıl yapılır hepsi ve daha fazlası yazımızın devamında.

Serebral Palsi (Beyin Felci)

Oluşum nedenleri arasında doğum öncesi, sonrası veya doğum sırasında beyin veya beyincikte oluşan hasar olarak bilinir.  Beynin oksijensiz kalması sonucu oluşur. Buna bağlı olarak kaslarda kuvvet kaybı, istemsiz kasılma ve hareketler, motor ve normal gelişimde gerileme, fiziksel deformiteler (şekil bozukluğu), konuşma problemleri, yürüme problemleri gibi sorunlar görülebilmektedir. Burada önemli olan hastalığın teşhisinin ne kadar erken konduğudur. Erken teşhise bağlı olarak hasar daha az gelişir ve tedavi süreci daha hızlı seyreder. Tedaviye erken başlamak coçuğun yaşantısını ve gelişimi önemli düzeyde geliştirir. Beyin doğumdan sonra 18 aylık süreçte en hızlı gelişimi sağlamaktadır. Bu nedenden dolayı ne kadar hızlı teşhis konulur ve tedaviye başlanırsa çocuğa daha fazla yardım ve destek sağlayacağını söyleyebiliriz.

Serebral Palsi Oluşum Nedenleri

Doğumdan Önce Olabilecek Nedenler:

1. Annenin geçirdiği mikrop kaynaklı hastalıklar. (ör: Kızamık gibi)
2. Aile fertleri arasında oluşan Kan uyuşmazlığı (annenin Rh grubu (+), babanın Rh grubu (-) olması kan uyuşmazlığına neden olur)
3. Özellikle annesnin hamilelik sürecindeki ilk 3 ayda çektirmiş olduğu röntgen grafi, kullanmış olduğu kimyevi kaynaklı ilaçlar ve sık kanama olması.
4. Hamilelik sürecinde annenin kullanmış olduğu aşırı alkol, sigara ve yanlış – kötü beslenmesi.
5. Annenin hamilelik için yaş tespitinin iyi yapılması. Çok genç veya çok yaşlı olma durumlarında
6. 42 haftayı geçen doğum veya 37 haftadan az süren gebeliklerde.
7. Akrabalık bağları bulunan evliliklerde ve kalıtsal değişiklikler olarak sıralamak mümkündür.

Doğum Esnasında Olabilecek Nedenler:

1. Doğumun çok hızlı olması, yavaş olması veya uzun süreli olması
2. Gebelik sürecinin erken sonlanması sonucu erken doğuma bağlı beynin oksijensiz kalması
3. Belirli nedenlerle müdahale edilen doğumlar, ikiz, üçüz vb doğumlar.
4. Doğum yaptırılan yerin fiziki şartları, makat gelişi oluşan doğumlar gibi faktörleri sayabiliriz.

Doğumdan Sonra Veya Gelişimin İlk Yıllarındaki Nedenler:

1. Ateşli hastalığa bağlı (menenjit hastalığı gibi)
2. Baş bölgesine almış olduğu hasarlar sonucu beyinde oluşan hasarlar
3. Vücut ısınının fazlasıyla artmasına bağlı olarak geçirilen havaleler
4. Kimyasal zehirlenmeler
5. Çocuğun geçirmiş olduğu sarılığın ağır geçmesi gibi faktörleri sayabiliriz.

İlk 6 Ayda Görülen Serebral Palsi Belirtileri

1. Yapılması istenilen veya yapılan hareketlerin zor yapılması
2. Konuşma, işitme, motor, görme ve duyu gibi aktivitelerinde oluşan aksaklıklar
3. Beyin gelişiminin azlığına bağlı olarak Zeka geriliği
4. Kas kontrolünün zayıf olması
5. Kollarda, bacaklarda ve gövdede istemsiz hareket bozukluğu görülebilir.

Serebral Palsi Tipleri

Serebral palsi tedavisi beyin hasarına bağlı bedenin tutuluş yerlerine göre isimlendirme almaktadır. Serebral palsi tiplerini şu şekillerde sıralayabiliriz:

TetraSpastik Veya QuadriPlejik

Her iki kol ve bacakta oluşan hareket bozukluğu olarak tanımlanmaktadır.

Hemipleji

Aynı tarafa ait kol, bacak ve gövdede oluşan hareket bozukluğu olarak tanımlanır.

Dipleji

Bacakta yoğunluk görülmekle birlikte kollarda daha az belirti veren bozukluk olarak tanımlanmaktadır.

Atetoz

İstemsiz hareket, denge ve koordinasyonda oluşan bozukluktur.

Serebral Palsi Tedavisi

Çocuk doğumundan sonra ilk 18 aylık dönemi zihinsel ve fiziksel yönde en hızlı gelişim gösterdiği dönemdir. Bu nedenden dolayı cerebral (beyin) hareket bozukluğu mevcut olan çocuklarda erken teşhis ve erken dönem tedavi çok önemlidir. Hiç vakit kaybetmeden tedaviye alınması gerekiyor.  Teşhis ve tedavi erken yapılmadığı zaman anormal refleks, postür (bedenin fiziksel yapısı) bozukluğu, istemsiz kasılmalar, istemsiz hareketler oluşabilir. Bunun tedavisi zor olmakla birlikte zaman gerektirir.

Serebral Palsi Tedavisi programı, hastalığın seyrine, şekline, oluşan hasarın seviyesine göre uzmanlar tarafından belirlenir ve uygun tedavi yöntemi belirlenir. Yapılan tedavi şekli aile eğitimini katarak geliştirilmelidir. Bu süreç zaman kaybına uğramadan hızlıca aile desteği ile yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki çocuğun tedavisine en iyi katkıyı aile yapar.

Çocuğa uygulanan serebral palsi tedavisi yöntemlerinde;

–Bobath Terapi
–Duyu Bütünleme Terapisi
–Uzay terapi
-Vojta Terapisi
-Kişiye özel egzersiz programı
-Yürüme aktiviteleri
-Bilgisayar destekli oyun aktiviteleri
-Özel eğitim
-Konuşma terapisi ve aile eğitiminden oluşur.

Serebral Palsi Tedavisi Gören Çocuğa Bakım Nasıl Yapılır?

Öncelikle normal çocuğundan farklı olduğunu ona hissettirmemeli. Ve diğer çocuğuna yapmış olduğu muamelenin aynısını yapmalıdır. Çocuğa özel olduğunu hissettirmelidir. Bu nedenle çocuğa fazla korumalı davranılmamalıdır. İmkanlar çerçevesinde çocuğun kendi başına hareketleri üstlenmeli ve yapmalıdır. Bu çocuklar hastalıkları nedeniyle bazı hareketleri yapmaları zor olabilir. Bunlarda çocuğun agresif hareketler sergilemesine neden olabilir. Aile çocuğunun yapabildiklerini iyi bilmeli ve buna göre yardımcı olacağı konuları iyi belirlemeli. Bu yönde hareket ederek çocuğa yardım etmeli. Hoşgörü ve disiplin kısmında hiçbir zaman aşırıya kaçmamalıdır.

Çocukla mümkün olduğu kadar yakın bir ilişki kurmanız gerekir. Konuşarak, anlayarak, oyun oynayarak kısacası bir çocuğun gelişimde nasıl iseniz o şekilde davranarak yapmanız gerekir. Konuştuklarınızı anlamasa bile yapmış olduğunuz konuşmalar esnasında yüz ifadeniz, mimikleriniz ve dudak hareketleriniz zamanla onda anlam kazanacaktır. Bu sayede ses çıkartma ve konuşma konusunda nasıl olacağını belirlemiş olacaktır. Normal bireyler gibi bu özel çocukların da oyuna ihtiyaçları olduğunu unutmamamız gerekiyor. Bu oyunları uzmanlar dile getirdiği hareketlerle birleştirirsek sıkıcı egzersizlerden uzak durmuş oluruz ve sıkıcılıktan öteye geçmiş olur. Uzmanınızın tavsiyesi üzerine oyun ve oyuncakları kullanarak çocuğunuzun .çevreyi daha iyi tanımasına katkı sağlayabilirsiniz.

Serebral Palsi Tedavisi: Çocuğa Banyo Yaptırmak

Çocuğun bedenin rahatlaması, yumuşaması ve gevşemesi olmazsa olmaz. Yaşı küçük olan bebekler için; 20-21 derece yani  oda sıcaklığında, su hazırlamak gerekir. Küvet tümüyle doldurulmamalıdır. Yumuşak bir lif, sünger, tülbent veya yumuşak bir fırça ile fazla ovuşturmadan yıkanır. Çocuğu yıkama süresi büyüdükçe uzatılır. Daha büyük çocuklar için banyo küvetinin içine tabure veya ona benzer bir alet yerleştirilir çocuk buna oturtulur. Suya önce  ayaklarından başlayarak yavaş yavaş sokulur. Suda yapacağı her hareket çocuğa çok fayda sağlıyacaktır. Suya konulacak oyuncak çocuğun banyoyu sevmesine yol açacaktır. Suyun dışında yapamadığı bazı hareketleri yapabilme yeteneği artabilir. Ilık suda yumuşadıktan sonra dışarı çıkınca çocuğun yapacağı tedavi hareketleri daha kolay yapabilecektir.

Serebral Palsi Tedavisi: Çocuğun Yatma Şekli

Yüz üstü yatırmaya alıştırın. Gazını rahat çıkarması ve kusma durumunda yutması engellenir.
*Yüz üstü olunca etrafı tanımak için boyun kontrolü yapmak zorunda kalacak.
*Bebeğin yatağı yer yastıksız ve yarı sert olmalıdır.
*Bebeğin yan pozisyonunda yatması durumunda her iki yanında yatma sürecinin aynı olmasına dikkat etmeliyiz.
* 5. Aydan itibaren duyusunun artması için bir halının üzerine bırakılarak çocuğun duyusunun gelişmesine yardımcı olmuş oluruz.

Serebral Palsi Tedavisi: Çocuğun Oturma Şekli

*Çocuğun oturması için acele edilmemelidir.
*Uzmanımızın tavsiye ettiği zaman nasıl oturması gerektiğini muhakkak sorunuz.
* Uygun olmayan oturuş şekli çocukta kalıcı deformatiler oluşturabilir.
*Her oturma pozisyonunda çocuğa dikkat etmeli ve sürekli uyarıda bulunmak gerek.

Serebral Palsi Tedavisi: Çocuğun Giyimi

*Çocuğun bedenini sıkacak dar elbise giydirilmemelidir. Çocuğa doğumdan itibaren kesinlikle sıkı giysiler giydirilmemelidir. Hareketlerini kısıtlamayacak şekilde bol elbiseler giydirilmelidir. Kullanılacak ara bezlerinin yumuşak olmasına dikkat edilmelidir. Bezin eni ortalama 10-12 cm, kalınlığı da 4-6 kat olmalıdır. Çocuk giyimini tercih ederken fermuarlı giysiler tercih edilmeli. Bunu nedeni ise daha kolay giydirilebilmesidir.

Çocuk 1 yaşından sonra eğer imkanlar el verirse çocuğun size yardımcı olmaları için teşvik etmeye çalışın. Daha çok yan yatış pozisyonunda veya otururken giydirmeye çalışın. Bu sayede çocukta denge çalışmasını da yapmış olursunuz. Eğer bu şekilde giydirme sağlayamıyorsanız sırt üstü yatırın ve başının altına yastık koyarak giydirmeye çalışın. İlk önce en ağır olan hasta kol ve bacaktan başlayın.

Serebral Palsi Tedavisi: Aşılar

CP olan çocuklar da normal çocuklar gibi bütün aşılarını yaptırınız. Bu konu hakkında detaylı bilgi için doktorunuza başvurun. Yapılan çalışmalarda Boğmaca aşısı yapılmaz sonuçları çıkmıştır. Detaylı bilgi için tekrar sorunuz.

Serebral Palsi Tedavisi: Beslenme

Çocuğun beslenmesi önemli bir konu teşkil etmektedir. Besleneme sonucu maalesef sıklıkla kusmalar olabiliyor. Bu kusmaları engellemek için beslenme olduktan sonra 15-20 dk dik pozisyonda tutmak gerekiyor. Bu süre zarfında çocuk gazını çıkartarak rahatlama sağlamış olacaktır. Çocuğun beslenmesini 3 aydan itibaren kucağınıza oturtarak yemeğini yedirmeye çalışın. CP li çocuklarda yutma güçlüğü görülebilir. Bunun için çok küçük ve yumuşak parçalardan başlamak gerek. Yutma güçlüğü varsa bunun için yutmaya yönelik hareketleri uzmanınızdan öğrenerek uygulayınız.  

Çocuğunuzun kendi başına yemek yemesi gerekiyor. Bunu başlatmak için çocuğu teşvik etmek gerek. Normal çocuklarda 2-2.5 yaşlarında olmaktadır. CP li çocuklarda ise bu süre uzayabiliyor. Yemek yemeği öğretmek için bol bol egzersiz yapmak gerek. İlk önce boş bir kap ve kaşıkla bu işlemi yapmak gerek. Kaşık her zaman ağız seviyesine gelmesi gerektiğini unutmayın. Baş kontrolünü unutmayın. Başın sürekli önde olması gerektiğini hatırlayın. Çocuğun oturarak yemek yemesi gerektiğini unutmayın. Eğer çocuğun oturması yoksa çocuğun baş, omuz ve gövdesi yastıkla desteklenip oturma pozisyonuna alınmalıdır.

Aile serebral palsi geçirmiş çocuğun olmazsa olmaz yardımcısıdır. En fazla zamanı ailesiyle geçirir. Bundan dolayı aile eğitimi fazlasıyla önemlidir. Ailenin çocuğun durumunu kabul etmesi gerekiyor. Bu kabullenme süreci zor olabilir. Ama çocuğun gelişimi için bunu en kısa sürede kabul etmeli ve çözümler aranmalıdır. Bu sayede erken tedaviye başlanmış olunur. Unutmayın  en iyi Terapist Annedir. Baba ve ailenin diğer fertleri ona destek sağlamalıdır. Aile çocuğun sosyal ortamlara adaptasyon sağalması gerekir. Onu diğer fertler gibi üretkenliğe yönlendirmek gerekir. Bunları yaparken çocuğunuzun yapabildiği şeyler isteyin. Çocuğun yapamayacağı her hareket onu özgüven eksikliğine itecektir. Ortaya çıkan başarısızlıklarını değil, başarılarını görmeye çalışın.