Otizm, tam adı ile Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), iletişim ve davranışla ilgili farklılıkları içeren karmaşık bir durumdur. Çok çeşitli belirtileri ve beceri farklılıklarını içerebilir. Otizm, bazı kişilerin günlük hayatını daha hafif seviyede etkilerken, bazı kişilerin tam zamanlı bakıma ihtiyacı olabilir. Bu nedenle de her kişinin özel olarak değerlendirilmesi ve ihtiyaçlarının belirlenmesi gerekir.
Otizmli bireyler, iletişimde, başkalarının ne düşündüğünü ve hissettiğini anlamakta, kendilerini kelimelerle veya jestlerle, yüz ifadeleriyle ve dokunuşlarla ifade etmekte güçlük çekebilir.
Ayrıca, kişinin öğrenme güçlüğü yaşaması da muhtemeldir. Bazı becerileri düzensiz gelişebilir. Örneğin, iletişim kurmakta zorlanabilir, fakat sanat, müzik, matematik veya hafızada iyi olabilir.
Otizm Hastalığı Nedir? Otizm Ne Demek?
Otizm Ne Demek: Öncelikle belirtmek gerekir ki otizm bir hastalık değildir. Halk arasında pek çok kez hastalık olarak dile getirilse de aslında bir nöro-gelişimsel farklılıktır. Bu farklılık, beynin bazı bölümlerini etkileyerek, otizmli bireylerin sözlü ve bedensel iletişim becerilerinin farklı gelişmesine ve tekrar eden ve takıntılı davranışlara sebep olmaktadır.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm belirtileri, ebeveynlerin, çocuklarını dikkatlice gözlemlemesi ile bebeklerde bile anlaşılabilmektedir. Ancak, hangi belirtilerin var olduğu ve bu belirtilerin yoğunluğu kişiden kişiye değişebilmektedir. Ayrıca, bebeklerde otizm belirtilerini tespit etmek daha zordur.
Toplumda, geçici, silik, hafif ve yalancı otizm gibi farklı isimler kullanılıyor olmasının sebebi de belirtilerin farklı yoğunluklarda görülmesidir.
Otizmin belirtileri, göz teması eksikliği, dar bir ilgi alanı veya belirli konulara yoğun ilgi, kelimeleri veya cümleleri tekrarlamak, ileri geri sallanmak ya da bir kolu çevirmek gibi tekrar eden davranışlarda bulunmak, diğer insanlar için sıradan görünen seslere, dokunuşlara, kokulara veya ışığa karşı yüksek hassasiyet, başkalarına bakmamak veya dinlememek, başka bir kişi onlara işaret ettiğinde, işaret edilen yere bakmamak, sarılmak istememek, konuşma ile ilgili sorunlar, jest, mimik ya da ses tonu gibi iletişim yöntemlerinde güçlük çekmek ve rutindeki değişikliklere uyum sağlamada sorun yaşamaktır.
Çocuğun bu belirtilerden bazılarına sahip olması her zaman otizm olduğu anlamına gelmeyebilir. Tanı, uzmanlar tarafından yapılan değerlendirme sonucu konulur.
Otizm Farkındalık Günü
Birleşmiş Milletler, bu tanıyı alan çocuk sayısındaki çarpıcı artışa dikkat çekmek amacıyla 2 Nisan’ı Otizm Farkındalık Günü ilan etmiştir. 2008’den bu yana her yıl, birçok farklı sivil toplum örgütü, eğitim merkezleri, şirketler ve daha birçok kurum, farkındalık gününde bilinçlendirme çalışmaları ve etkinlikler yapmaktadır.
Her yıl 2 Nisanda yapılan ve en dikkat çekici çalışmalardan biri ise “Mavi Işık Yak” (Light It Up Blue) kampanyasıdır. Bu kampanya dahilinde, otizmin görünürlüğünü arttırmak amacıyla, dünyanın pek çok farklı ülkesinde tarihi ya da önemli yapılar mavi ışık ile aydınlatılmaktadır.
Ülkemizde, geçtiğimiz senelerde Masal Şato, Pamukkale Travertenleri, Galata Kulesi gibi pek çok yapı mavi ışıkla aydınlatılmıştır.
Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?
Günümüzde, bu tanı konulan çocuk sayısı daha önce hiç olmadığı kadar yüksektir. Bu artışın sebebinin, geçmişe göre daha fazla çocuğun otizmli olması değil, otizmin nasıl teşhis edildiğine dair yapılan değişiklikler olduğu düşünülmektedir.
Bu değişiklerden en önemlisi, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olarak bir çatı terim oluşturulmasıdır. Bu çatı terim, farklı gelişimsel farklılıkları kapsamaktadır. Bunlar, otizm, Asperger sendromu, çocukluk çağı dezintegratif farklılık ve yaygın gelişimsel farklılıktır.
OSB tanısı alan birinde farklı belirtiler ve etkiler olabileceği için de bir spektrum bozukluğu olarak isimlendirilmiştir. Kişide belirtiler hafif de olsa şiddetli de olsa bu spektrum içerisine dahil edilebilmektedir.
Atipik Otizm
Atipik otizm nedir: Atipik otizm, otizm spektrum bozukluğu (OSB) teriminin ortaya çıkmasından önce kullanılan resmi otizm tanılarından biridir.
Atipik otizm olan çocukların belirtileri genellikle spektrumdaki akranlarından daha hafiftir. Ancak, iletişim zorlukları ve duyusal bilgilerin işlenmesiyle ilgili sorunlar da dahil olmak üzere diğer tanı konulan çocuklarla benzer zorlukların bazılarına sahip oldukları için aynı terapilerden ve destekten yararlanabilirler.
Otizm Neden Olur?
Otizmin nedenleri tam olarak bilinememektedir, fakat araştırmalar, otizmin genetik ve genetik olmayan ya da çevresel etkilerin bir kombinasyonundan geliştiğini göstermektedir.
Bu etkiler, bir çocuğun otizm geliştirme riskini arttırıyor gibi görünmektedir. Bununla birlikte, artan riskin, farklılığın nedeni ile aynı şey olmadığını akılda tutmak önemlidir. Örneğin, otizmle ilişkili bazı gen değişiklikleri, gelişimsel farklılık olmayan kişilerde de bulunabilir. Benzer şekilde, çevresel bir risk faktörüne maruz kalan herkeste de bu hastalık görülmemektedir.
Ebeveynlerin sosyoekonomik durumu, yetiştirme şekilleri gibi etkenler, OSB’nin sebepleri arasında yer almamaktadır.
Otizm Testi
OSB’nin tespit edilebilmesi için en önemli şey çocuğun gözlenmesidir. Ebeveynler, belirtiler hakkında bilgi edinip, çocuklarının gelişim sürecinde bir farklılık olup olmadığını fark etmelidir. Belirtilerden bazılarının fark edilmesi durumunda ise uzmanlara başvurarak tanı alınması sağlanmalıdır. Ülkemizde bu tanı çocuk ruh hastalıkları uzmanları ve çocuk nörologları tarafından konulabilmektedir.
Genellikle, uzman kontrolü sonrasında klinik tanı konulabilmektedir fakat tanıya dayanak oluşturması adına bazı otizm testi seçenekleri de uygulanabilmektedir.
Okul öncesi çağdaki çocuklara M-CHAT tarama testi, daha ileri yaştaki çocuklara sorun kontrol davranış listesi (ABC) ve çocukluk çağı otizm derecelendirmek ölçeği (CARS) yapılabilmektedir.
Otizm Çeşitleri
2013 yılına kadar, Asperger sendromu ve yaygın gelişimsel bozukluk farklı otizm türleri olarak kategorize edilmekteydi. 2013 sonrasında otizm spektrum bozukluğu (OSB), hepsini kapsayan bir çatı terim olarak kabul edilmiştir.
İnsanların eski terimlerden bazılarını kullandığını hala duyuyorsanız, ne anlama geldiklerini bilmek isteyebilirsiniz:
Asperger sendromu: Spektrumun daha hafif ucundadır. Asperger sendromlu bir kişi çok zeki olabilir ve günlük yaşamlarını idare edebilir. Gerçekten ilgilerini çeken konulara odaklanıp, onları durmadan tartışabilirler. Ama sosyal anlamda ciddi güçlükler çekerler.
Yaygın gelişimsel bozukluk: Bu tanı, Asperger sendromundan daha şiddetli olan ancak otizm kadar şiddetli olmayan çocuklara konulmaktadır.
Otizm: Bu eski terim, otizm spektrumunda Asperger ve yaygın gelişimsel bozukluktan daha ileridedir. Aynı semptom türlerini içerir, ancak semptomlar daha yoğun bir seviyededir.
Çocukluk çağı disintegratif bozukluğu: Bu, spektrumun en nadir olanı ve en şiddetlisidir. Başlangıçta akranları ile benzer bir gelişim gösteren ve daha sonrasında, genellikle 2-4 yaşları arasında birçok sosyal ve zihinsel beceriyi hızla kaybeden çocuklara konulan tanıdır.
Otizm Tedavisi
Otizm spektrum bozukluğu ömür boyu süren bir farklılıktır fakat çeşitli eğitim ve terapiler ile çocukların etraflarına adapte olabilmesi sağlanabilmektedir. Çocuğunuzun OSB için aldığı tedavi türü bireysel ihtiyaçlarına bağlıdır. OSB bir spektrum bozukluğu olduğu ve her çocuğun kendine özgü olması nedeniyle, çeşitli tedaviler vardır.
Konuşma ve davranışları iyileştirmek için farklı terapiler yapılırken, bazen otizmle ilgili herhangi bir tıbbi durumun yönetilmesine yardımcı olacak ilaçlar da verilebilmektedir.
Eğitim ve terapinin içeriği kişiye özel ayarlanıyor olsa da ana amaç hep semptomları azaltmak ve gerekli becerilerin geliştirilmesini sağlamaktır.
Akademik Terapi, özel eğitim uzmanları ve tecrübeli terapistleri ile, Avcılar, Beylikdüzü, Küçükçekmece ve Esenyurt bölgelerindeki otizmli çocuklara hizmet vermektedir. Her türlü sorunuz ve çocuğunuza özel bir eğitim programı hazırlanması için bize danışabilirsiniz.
Otizmli Çocuklar
OSB olan çocuklar akranlarına kıyasla kendilerini ifade etmekte, öğrenmekte ve toplumsal kurallara uymakta zorluk yaşayabilirler. Bu farklılıkların yanı sıra, OSB tanısı alan çocukların büyük çoğunluğunda zekâ geriliği de görülmektedir.
Erken yaşta tanı konulması ve özel eğitime başlanması çocukların iletişim becerilerini geliştirmesini, çevresel uyaranlara alışmasını ve günlük hayatının daha az etkilenmesini sağlayabilir.
Otizmli Bebek?
OSB tanısı, çoğu çocuğa 3 yaşına geldiğinde konulmaktadır fakat dikkatli gözlem ile bebeklerde de otizmin tespit edilmesi mümkündür.
Bebeklerde görülebilecek belirtiler şöyledir:
3 Aylık Bebeklerde: Hareketli nesneleri gözleriyle takip etmemek, yüksek seslere tepki vermemek, nesneleri kavramakta güçlük çekmek, yeni yüzlere dikkat etmemek ve insanlar gülümsediğinde gülümsememek
7 Aylık Bebeklerde: Sesin nereden geldiğini bulmak için kafa çevirmemek, gülme ya da ciyaklama gibi oyun sesleri çıkarmamak, nesnelere uzanmamak, tek başına iken gülümsememek, çeşitli eylemler ile ilgi çekmeyi denememek ve ce-ee oyununa hiç ilgi duymamak
12 Aylık Bebeklerde: Emeklememek, tek heceli kelimeler çıkartamamak, başını sallamak gibi hareketler kullanmamak, nesnelere veya sevdiği şeyleri parmak ile göstermemek
Otizm Genetik Mi?
Yapılan araştırmaların birçoğu OSB vakalarının büyük çoğunluğunun genetik faktörlerden kaynaklandığına işaret etmektedir. OSB’li bir kardeşi olan çocukların da OSB olma riski daha yüksektir. Ayrıca, bazı genetik veya kromozomal farklılıkları olan kişilerde de risk daha yüksek olabilmektedir.
Bunlara ek olarak, hamilelik sürecinde reçeteli ilaç kullanmak, sigara içmek ve geç yaşta gebelik gibi faktörler de riski arttırabilmektedir.
Otizm Nasıl Anlaşılır?
Otizm spektrum bozukluğunu (OSB) teşhis etmek zor olabilmektedir çünkü teşhis etmek için kan testi gibi tıbbi bir test yoktur. Doktorlar tanı koymak için çocuğun gelişim geçmişine ve davranışlarına bakar.
OSB bazen 18 ay veya daha genç yaşta tespit edilebilir. 2 Yaşına gelindiğinde, deneyimli bir profesyonel tarafından konulan teşhis çok güvenilir olarak kabul edilebilir. Bununla birlikte, bebeklerdeki belirtilere dikkat edilmediğinden birçok çocuk çok daha büyük olana kadar kesin teşhis almaz. Bu gecikme, OSB’li çocukların ihtiyaç duydukları erken yardımı alamayabileceği anlamına gelir.
OSB’nin erken belirtileri şunları içerebilir, ancak bunlarla sınırlı değildir:
Göz temasından kaçınmak,
Diğer çocuklara veya ebeveynlere çok az ilgi duymak,
Sınırlı dil kullanımı (örneğin, akranlarından daha az kelimeye sahip olmak veya iletişim için kelimeleri kullanmakta zorluk çekmek)
Rutindeki ufak değişikliklerden dolayı aşırı tepki vermek
Otizmli Çocuk Hareketleri
OSB’li çocukların dış görünüşü akranlarından farklı değildir, yani OSB’yi fiziksel özelliklerden anlamak mümkün değildir. Buna karşın, OSB’li çocukların birçoğunda görülen bazı hareketler bu hastalığın belirtileri arasındadır.
Zıplamak, el ve kollarını çırpmak, sallanmak, kendi etrafında dönmek, parmak uçlarında yürümek ve dönen nesnelere aşırı ilgi duymak gibi hareketler, bir çocuğun OSB olduğunun göstergesi olabilir.