Lenf Ödem Tanımı
Lenf ödem vücudun dokularında şişmeye neden olan uzun süreli (kronik) bir durumdur. Vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir, ancak genellikle kollarda veya bacaklarda oluşur. Lenf sistemi düzgün çalışmadığında gelişir. Lenfatik sistem, vücudun her tarafında, mikrobik bakterilerle mücadeleye yardımcı olan ve fazla sıvı çıkaran kanallar ve bez ağları ağıdır. Hastalığın tanımlanması ve mümkün olduğunca çabuk tedavi edilmesi önemlidir. Eğer tedavi edilmezse, kötüleşebilir.
Lenf Ödemin Belirtileri Nelerdir?
Lenf ödem başlıca semptomları vücudun herhangi bir yerinde veya bacaklarında oluşan şişliktir. Kıyafete sığması zor olabilir ve mücevher ve saatler sıkabilir. İlk başlarda şişme gelip gidebilir. Gün içinde daha da kötüleşebilir ve geceleyin düşebilir. Tedavi olmadığında, genellikle daha ciddi ve kalıcı hale gelecektir. Diğer belirtileri ise:
*Ağrılı, ağır bir his
*Hareket zorluğu
*Tekrarlanan cilt enfeksiyonları
*Sert, sıkı cilt
*Deride kırışıklık
*Cilt üzerinde gelişen siğil benzeri büyüme
Lenf Ödem Neden Oluşur?
Lenf sistemi ile ilgili bir problem, vücuda yayılmış damarlar ve bez ağlarından kaynaklanır. Lenfatik sistemin temel işlevleri, mikroplarla mücadeleye ve aşırı sıvının dokulardan boşaltılmasına yardımcı olur. İki temel tipi vardır:
Birincil Tip
Lenfatik sistemin gelişimini etkileyen hatalı genler neden olur. Herhangi bir yaşta gelişebilir, ancak genellikle bebeklik, ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar.
İkincil Tip
Lenfatik sistemde hasar veya lenfatik sistemde sıvı akışının boşaltılması ile ilgili problemlerin neden olduğu durumlarda görülür. Enfeksiyon, yaralanma, kanser tedavisi, ekstremitenin (kol bacak) iltihabı veya ekstremite (kol bacak) hareketi eksikliği sonucu olabilir.
Kimler Etkilenir?
Birincil tip ödem nadir görülür ve her 6 bin kişide yaklaşık 1 kişiyi etkiler. İkincil tip ise çok daha yaygındır. İkincil tip ödem, meme kanseri olan 10 kadından yaklaşık 2’sini, vulva kanseri olan 10 kadından 5’inde etkilidir. Penil kanseri olan her 10 erkekte yaklaşık 3 kişide ödem bulunur. Kasıkta bulunan lenf bezlerinde melanom tedavisi gören insanlar bulaştırabilirler. Araştırmalar, insanların yaklaşık %20-50’sinden etkilendiğini göstermiştir. Tedavi ekibi, kanser veya kanser tedavinizden bulaştırma riskinin olup olmadığını size bildirir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Kollarında ve bacaklarında şişme gibi lenf ödemin tipik semptomlarını yaşayanlar doktora gitmelidir. Daha ileri değerlendirme için sizi uzman bir masaj merkezine sevk edebilirler. Çoğu durumda, belirtilerden ve tıbbi geçmişinizden ve vücudunuzun etkilenen bölümü incelenerek size uygun lenf ödem tedavisi planlanır. Durumunuzu değerlendirmek ve izlemek için ara sıra daha ileri testler gerekebilir.
Lenf Ödem Tedavisi Nasıl Yapılır?
Lenf ödem tedavisi iki aşamalı olarak yapılır. İlk olarak fizik tedavi uygulanır. Son olarak da cerrahi müdahale ile yapılmaktadır.
Fizyoterapi
Fizyoterapi tekniği ile lenf sıvısının boşaltılması sağlanır. Bu teknik elle uygulanan bir tedavi yöntemidir. Lenfli bölgeye mesaj terapisi uygulanarak bölgedeki sıvı boşaltılır. Arından bölgeye kompresyon yani bandajlama uygulanarak hastanın kas aktivitesinin artması sağlanır.
Kompresyon
Lenf ödem tedavisinin ikinci aşamasıdır. Kompresyon terapisinde bölgeye basınç uygulaması yapılır. Bu sayede bölgenin iyileşmesi hızlandırılmış olur.
Ayrıca sıkıştırma özelliği olan giysileri giymek, cildinize iyi bakmak, düzenli hareket etmek ve egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzı sağlamak ve özel masaj teknikleri de uygulanmaktadır.
Komplikasyonları Nelerdir?
Selülit
Bu hastalığınız varsa dokularınızdaki sıvı birikimi sizi enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirir. Selülit, çoğunlukla lenf ödemli kişileri etkileyen deri (dermis) tabakasının bakteriyel bir enfeksiyonudur. Selülit bazen bu durumun oluşmasına sebep olabilir. Selülit belirtileri şunları içerebilir:
*Kızarıklık ve deride ısı hissi
*Etkilenen bölgede ağrı ve şişme
*Yüksek sıcaklık (ateş)
*Titreme
Şiddetli selülit vakalarında hastanede damara doğrudan (intravenöz olarak) verilen antibiyotiklerle ya da ağızdan (oral olarak) alınan antibiyotiklerle tedavi uygulanabilir.
Psikolojik Etkileri
Görünümü etkileyen uzun vadeli bir hastalıkla yaşamak büyük sıkıntıya neden olabilir ve depresyon dönemlerine yol açabilir. Eğer son birkaç aydır kendiniz kötü hissediyorsanız ve genellikle zevk aldığınız şeylerden artık zevk almıyorsanız. Böyle bir durumda, doktorunuzla veya lenf ödem tedavisi ekibinizden biriyle konuşun. Depresyon için etkili tedaviler mevcuttur. Lenf ödemeli diğer insanlarla konuşmak rahatlatıcı olabilir ve izolasyon, stres ve kaygı duygularını azaltabilir. Unutmayın: Tedavi planınızı uygularsanız, semptomlarınız sonunda daha az fark edilir hale gelmelidir.
Tedavi Süresince Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Tedaviden önce aşağıdaki rahatsızlıklar kontrol edilmelidir:
- Akut enfeksiyon kontrolü
- Vücut ödemi
- Kardiyak ödemi,
- Akut venöz yetmezliği,
- Malignite belirtisi,
- Yaşlılığa bağlı sorunlar,
- Cildin rengi,
- Daha önceden hastanın geçirmiş cerrahi operasyonlar
- Düzenli olarak kullanılması gereken ilaçlar
Lenf Ödem Hastaların Dikkat Etmesi Gerekenler
- Hijyene dikkat edilmelidir. Bunun için bölge çok iyi temizlenmeli ve nemlendirilmelidir. Cildi kurutma riski olduğu için sabun kullanılmaması tavsiye edilir. Kullanılan çamaşırların da temiz tutulması gerekir.
- Güneş ışıklarına karşı koruma sağlamalıdır. Güneşten kremi kullanmanız tavsiye edilir.
- Vücudunuzda oluşan herhangi bir enfeksiyon lenf ödeme hastalığında ciddi risk oluşturur.
- Vücutta mantar oluşumu da lenf ödeme hastalığının artmasına neden olur.
- Alkol ve sigara kullanımının da bırakılması gerekir.