Konuşma bozukluğu, bireylerin konuşma sırasında yaşadığı zorluklardır. Bu zorluklar dil ve konuşma terapisi ile ortadan kaldırılabilir sorunlardır.
Konuşma bozukluğu, dil gelişiminin olması gerektiği düzeye erişmemesi sonucunda meydana gelen bir sorundur. Konuşma bozuklukları, küçük yaşlarda nörolojik nedenlere bağlı olarak meydana gelebildiği gibi yetişkinlerde de travmalara bağlı olarak oluşabilen bir durumdur. Kişiler arasındaki iletişimi olumsuz yönde etkiler. Gelişimsel bir problem olabileceği gibi nadiren de olsa bireyin ses tellerinden oluşan sağlık problemlerinden kaynaklanabilmektedir.
Konuşma Bozukluğu Nedir?
Konuşma bozukluğu, bireyin kendisini ifade etmesine engel olan bir sorundur. Harfleri çıkaramama ve kelimeleri telaffuz edememe, ses düzeyi sorunları ve kekemelik gibi konuşmayı engelleyen sorunlar aynı zamanda konuşma bozukluğunu ifade etmektedir.
Yapılan araştırmalar ve değerlendirmeler sonucunda bilim adamları tarafından konuşma bozukluğunun giderilmesi ve bu sorunun getirdiği güçlüklerin ortadan kaldırılması için konuşma terapisi uygulanmaktadır. Dil ve konuşma terapisi, bireylerin konuşma bozukluğuna bağlı olarak yaşadığı güçlüklerin minimuma indirilmesi ya da tamamen ortadan kaldırılması için uygulanan bir tedavi yöntemidir.
Konuşma Bozukluğu Belirtileri
Bireylerin kendilerini ifade etmekte zorlanmasına neden olan konuşma bozukluğu kendisini birçok belirtiyle gösterebilmektedir.
- Bireyin konuşma sırasında zorlanması,
- Bireyin konuşmalarının anlaşılamaması,
- Bireyin ses tonunu ayarlayamaması ve sürekli kısık sesle konuşma eğiliminde olması,
- Sürekli aynı konuşma stilini kullanması,
- Bireyin çevresindekileri rahatsız edecek derecede sesler çıkarması,
- Bireyin cümle kurmakta zorlanması,
- Bireyin sözcükleri kullanmadan işaret diliyle iletişim kurmaya çalışması,
- Kelime haznesinin gelişmemiş olması,
- Bireyin konuşurken sesleri yutması,
- Bireyin aşırı derecede hızlı konuşması bireyde büyük oranda konuşma bozukluğu olduğu şüphesini ortaya koyan belirtilerdir.
Nörolojik Konuşma Bozuklukları
Nörolojik konuşma bozuklukları, adından da anlaşılabileceği gibi beynin konuşma merkezlerinde oluşan hasara bağlı olarak gelişen bozukluklardır. Birey, kafasına darbe ya da kafatasında yaralanma gibi travmalar aldıysa bu gibi durumlarda beyindeki konuşma işlevini yerine getiren bölümler hasar görebilmektedir.
Bireyin özellikle kafasına aldığı darbe ya da kafatasında meydana gelen travmalar sonucunda beyinde gelen hasarlara bağlı oluşan konuşma zorluklarına “Nörolojik konuşma bozuklukları” denmektedir.
Yetişkinlerde Sonradan Oluşan Konuşma Bozukluğu
Konuşma bozuklukları, çocuklarda oluşabileceği gibi yetişkinlerde de görülebilecek sorunlardan birisidir. Doğuştan itibaren gelebilecek olan konuşma güçlüğü, aynı zamanda yetişkinlerde birçok nedene bağlı olarak sonradan da meydana gelebilecek bir sorundur.
Yetişkin bireylerde sonrasında meydana gelen konuşma bozukluğunun en sık görülen nedenlerinin başında nörolojik sebepler gelmektedir. Bireyin kafasına darbe alması ya da beynin bir travmaya maruz kalması sonucunda beyin hasar gördüğü takdirde konuşma bozukluğu meydana gelebilmektedir.
Diğer yandan damak yarılması, diş sağlığı problemleri, işitme engeli, zihinsel yetersizlikler, serebral palsi, otizm spektrum bozukluğu ve down sendromu gibi gelişimsel bozukluklar da sonradan konuşma bozukluğu oluşmasına ortam hazırlayabilmektedir.
Ani Konuşma Bozukluğu Nedenleri
Aniden ortaya çıkan konuşma bozuklukları, zaman zaman yetişkin bireylerde ya da çocuklarda görülebilen durumlardan birisidir. Genellikle konuşma bozukluğu, genetik ya da doğumsal nedenlere bağlı olarak gelişen bir sorun olsa da kimi bazen yetişkinlerde ya da çocuklarda aniden de konuşma bozukluğu meydana gelebilmektedir.
İnme ya da kafatasına gelen bir travma aniden konuşma bozukluğunun en çok görüldüğü durumlardır. İnme ya da travma sonucunda beynin dili işleyen bölümleri hasar görür ve bu hasara bağlı olarak da bireyde aniden konuşma güçlüğü meydana gelmektedir.
Beyinden Gelen Konuşma Bozukluğu
Beyinden kaynaklanan konuşma bozukluğu sorunları aynı zamanda nörolojik temelli olan sorunlardır. Diğer bir tanımla kafatasının darbe alması ya da bireyin inme ve benzeri gibi bir travma geçirmesi sonucunda beynin hasar görmesiyle meydana gelen rahatsızlıktır.
Beyinden gelen konuşma bozuklukları ile birlikte konuşma, söyleneni anlama, sözcükleri tekrar etme, okuma ve yazma gibi beceriler kaybedilmektedir. Özellikle beyin hastalıkları, beyin kanaması, beyin tümörü ve enfeksiyon hastalıkları beyinden gelen konuşma bozukluklarının birincil nedenleridir.
5 Yaş Konuşma Bozukluğu
5 yaşına gelmiş ve artık okul çağına erişmiş olan birçok çocukta konuşma güçlüğü görülebilmektedir. 5 yaşına gelmiş bir çocuk normal şartlarda konuşma becerisini kazanmış olmaktadır. Ancak zaman zaman gerek doğumsal anemiler gerek çevresel faktörler gerekse genetik faktörler çocuklarda konuşma bozukluğuna neden olabilmektedir.
5 yaşında konuşma güçlüğü çeken çocuklar için özel eğitim tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Alanında uzman olan dil ve konuşma terapistleri tarafından kişiye özel hazırlanan özel eğitim teknikleri sayesinde çocukların konuşma güçlüğüne bağlı yaşadığı zorluklar ortadan kaldırılabilmektedir.
Dil ve Konuşma Bozukluğu
Dil ve konuşma bozukluğu, çevrede konuşulanları anlamlandıramama ve kendisini ifade edememe gibi sorunları beraberinde getiren ciddi boyutlu bir sağlık sorunudur. Dil ve konuşma ayrı ayrı iki kavram olduğundan dil bozukluğu ile konuşma bozukluğu da birbirinden farklı olarak tanımlanmaktadır.
Dil bozukluğu, bireyin karşısındaki kişiyi anlayamaması, duygu ve düşüncelerini ifade edememesine neden olmaktadır.
Konuşma bozukluğu ise bireyin sesleri yutarak konuşmasına, heceleri ve kelimeleri doğru bir şekilde telaffuz edememesine neden olan hatta kekemelik gibi sorunlara kadar varan problemlerdir. Dil ve konuşma bozukluğu tedavisi dil ve konuşma terapisi ile mümkündür. Alanında uzman terapistler tarafından uygulanan dil ve konuşma terapileri sayesinde bireyin dil ve konuşma gelişimindeki problemler giderilebilmektedir.
Heyecana Bağlı Konuşma Bozukluğu
Tıpta “Takıfemi” olarak da ifade edilen konuşma bozukluğu, yetişkinlerde ve çocuklarda farklı nedenlerde ortaya çıkabilmektedir. Bireyin kendini ifade etmesini ve çevresindeki insanları anlamasını engelleyen konuşma bozukluğu bireyin heyecanlanması halinde çok daha fazla bir şekilde kendisini göstermektedir.
Konuşma bozukluğu olan bireyler, heyecanlandığı takdirde yaşadığı konuşma güçlüğü sorunları daha fazla meydana gelebilmektedir. Dolayısıyla da aşırı heyecanlı durumlarda bireylerde aşırı hızlı konuşma ve konuştuğu anlaşılamama gibi durumlar sıklıkla görülmektedir.
Konuşma Bozukluğu Tedavisi
Konuşma bozukluğu tedavisi, özel eğitim kapsamına girmektedir. Dil ve konuşma terapisi hizmeti veren dil terapistleri, her bireyin gelişimsel özelliklerine göre terapi yöntemleri hazırlamaktadır. Dolayısıyla da konuşma bozukluğunun tedavisi her bireye özel olarak uygulanmaktadır.
Türkiye’nin dört bir yanında olduğu gibi nüfus yoğunluğu fazla olan İstanbul’da Küçükçekmece, Avcılar, Esenyurt ve Beylikdüzü ilçelerinde konuşma bozukluğu tedavi hizmetleri sunan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi vardır.
Motor Konuşma Bozuklukları
Periferik sinir sisteminin ya da merkezi sinir sisteminin hasar görmesi sonucunda meydana gelen konuşma bozukluklarına “Motor konuşma bozuklukları” adı verilmektedir. Motor konuşma bozuklukları tıpta Dizartri ve Apraksi olmak üzere iki farklı şekilde incelenmektedir.
Apraksi motor konuşma bozukluğu olan bir birey, söylemek istediklerini doğru bir şekilde söylemekte zorlanır, söylediği bir kelimeyi tekrar etmek istediğinde tekrar edemez.
Dizartri motor konuşma bozuklukları ise genellikle beyin travması, beyin kanaması ve benzeri gibi nörolojik nedenlere bağlı olarak meydana gelmektedir.
Çocuklarda Konuşma Bozukluğu
Konuşma bozukluğu problemi, çocuklarda çok sık görülen sorunlardan birisidir. Çocuğun akranlarına göre dil ve konuşma becerilerinin gelişmemiş olması aynı zamanda konuşma bozukluğu olma ihtimalin de kuvvetlendirmektedir. Bu gibi durumlarda ebeveynler bilinçli davranarak mutlaka zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.
Konuşma bozukluğunun olduğu fark edilen çocuk ilk olarak bir Kulak Burun Boğaz uzmanına götürülmelidir. Eğer çocukta cerrahi bir sorun söz konuş olmadığı anlaşılmış ise bir dil ve konuşma terapistinden mutlaka uzman yardımı alınmalıdır.
Stres Konuşma Bozukluğu
Depresyon, panik, kaygı ya da stres gibi durumlar konuşma üzerinde doğrudan etkili olan durumlardır. Bilim adamlarının yapmış olduğu incelemeler ve araştırmalar da bireylerde cinsiyet, yaş medeni hal gibi demografik özelliklere göre değişkenlik gösterse de stres altında olan bireylerde konuşma bozukluğunun daha fazla görüldüğü saptanmıştır. Strese bağlı meydana gelen konuşma bozuklukları çoğu zaman geçici bir durum olmaktadır.
Akıcı Konuşma Bozukluğu
Akıcı konuşma bozukluğu, halk arasında sıklıkla tabir edilen kekemelik problemidir. Akıcı konuşma bozukluğu, konuşma hızının ve akıcılığının yavaşlamasıyla birlikte tekrarlamaların ve duraklamaların artması olarak da ifade edilmektedir. Akıcı konuşma güçlüğü özellikle 2 ila 7 yaş arasındaki bireylerde kendisini gösteriyor olsa da akıcı konuşma bozukluğu olan bireylerde 3 ila 5 yaş arasında mutlaka belirtilerini somut bir şekilde ortaya koymaktadır.
Beyin Tümörü Ameliyatı sonrası Konuşma Bozukluğu
Beyin tümörü, nörolojik bir sağlık problemi olduğundan doğal olarak beyni de doğrudan etkisi altına almaktadır. Konuşma becerisi beynin dili işleyen bölümleri sayesinde gelişmektedir. Ancak beyin tümörü, dili işleyen bölümleri etkisi altına alarak olumsuz olarak etkilediğinde bireylerde beyin tümörü ameliyatı sonrasında da konuşma bozukluğu görülebilmektedir.
Sözcüklerin ifade edilememesi ya da unutulması, söylenenleri anlayamaması gibi sorunlar beyin tümörü ameliyatı geçirmiş olan bireyde görülebilecek konuşma bozukluğu belirtileridir.
Diksiyon Konuşma Bozuklukları
Diksiyon konuşma bozuklukları, aslında konuşma bozuklukları ile aynı belirtileri gösteren bozukluklardır. Bireyin konuşurken zorlanması ya da konuştuklarının anlaşılır olmaması, tekdüze ve sıradan bir konuşma tarzının görülmesi ve bireyin özellikle cümle kurarken zorlanması da diksiyon konuşma bozuklarını işaret eden durumlardır.